ProMedico Pismo Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach grudzień 2024 / styczeń 2025 nr 315

Pro Medico grudzień 2024 / styczeń 2025 21 Fot. Chroma Stock Fot. arch. autora prof. dr hab. n. med. Eugeniusz J. Kucharz Medyczne ślady na drogach wędrówek po świecie Mafia i medycyna Corleone to małe sycylijskie miasto rozsławione przez powieść Mario Puzo „Ojciec chrzestny” i jej filmową adaptację, w których fikcyjny bohater Vito, emigrując do Ameryki, przyjął nazwisko utwo- rzone od nazwy rodzimej miejscowości. Corleone ma, niestety, w rzeczywistości niechlubną histo- rię związków z mafią. MIASTECZKOUROCZE, LECZNIE PROMOWANE Do Corleone dojechać trochę trudno. Sycylijczykównie cieszy zainte- resowanie turystówmroczną kartą dziejów ich wyspy. Nawet niektó- rzy taksówkarze odmawiali atrakcyjnego finansowo kursu. Miastecz- ko jest stare i posiada urok południowych miast włoskich. Na miej- scowym cmentarzu znajdują się groby kilku znanych mafiosów, ale na próżno szukać lokalizacji ich mogił w internecie lub na tablicach przy bramie nekropolii. Oczywiście, bogactwo szefów„rodzin”Cosa Nostra sprawia, że groby Bernardo Provenzano lub Salvatore„Totò” Riina znajdują się w głów- nych alejkach. Tam jest grób rodzinny, w którym spoczywa Michele Navarra – lekarz i szef rodzinymafijnej. Przed kilku laty otwarto w Corleone ośrodek historii mafii i ruchu antymafijnego.Warto go zwiedzić i posłuchać ponad godzinnej opo- wieści przewodnika. Można tam zobaczyć zdjęcie Fiata 1100 podziu- rawionego ponad stu kulami, w którym zginął szef mafii, lekarz Michele Navarra. MICHELENAVARRA, NIESTETY LEKARZ Michele Navarra urodził się 5 stycznia 1905 r. w Corleone jako syn Giuseppe – geodety i Cateriny Di Miceli spokrewnionej z pierwszym historycznym bosem mafii Angelo Gagliano. Medycynę studio- wał w Palermo, w Messynie uzyskał specjalizację w zakresie chirur- gii, a potem w dziedzinie chorób wewnętrznych. Po krótkiej pracy wPalermo iTrieście powrócił w1931 r. do rodzinnegomiasta. Począt- kowo był lekarzem rejonowym, a od 1932 r. ordynatorem oddziału internistycznego istniejącego do dzisiaj Ospedale dei Bianchi. Lata powojenne to szybki rozkwit mafii. Alianci zapewnili sobie jej współpracę, aby uniknąć ciężkich strat w walkach w górach Sycylii. Nie było to trudne, boMussolini masowo aresztował członkówmafii, uwolnionych po zajęciu wyspy przez wojska alianckie. W 1945 r. z emigracji wrócił AngeloDi Carlo – kuzynNavarry, co umożliwiłomu objęcie przywództwa tzw. rodziny Corleone (Clan dei Corleonesi). Była to znana z okrucieństwa część Cosa Nostra. Zajmowała się rabunkami, porwaniami, przemytem i egzekucjami m.in. byłych kola- borantówMussoliniego i działaczy lewicowych. W 1946 r. Navarra został dyrektorem szpitala, przy czym poprzedni dyrektor zginął w niejasnych okolicznościach. Część polityków róż- nych szczebli była związana z mafią, co zapewniało mu bezkarność i awanse. Pełnił liczne funkcje w służbie zdrowia i do śmierci praco- wał jako lekarz. Został odznaczony m.in. Orderem Korony Włoch i Orderem Zasługi Republiki Włoskiej. O samej działalności lekarskiej mafiosa niewiele jest wiadomo. Był krwawym zbrodniarzem, które- mu przypisuje się ponad pół setki zleconych zabójstw, w niektórych uczestniczył osobiście. KTOMIECZEMWOJUJE… W samej mafii dochodziło do sporów Michele Navarry z jednym z zastępców – Luciano Leggio, zwanym Lucianeddu. Aby zakończyć sporyNavarra rozkazał zabić Luciano Leggio, ale zasadzka sięnieuda- ła. Morderstwo powiodło się natomiast dwa miesiące później, kiedy z rozkazu Lucianeddu 2 sierpnia 1958 r. ostrzelano samochód, w któ- rym jechał MicheleNavarra. Zabójstwo zapoczątkowało krwawąwoj- nę Navarronersi i Leggionesi. CZARNE STRONYHISTORII MEDYCYNY Pisząc o śladach medycznych w różnych miejscach świata opisywa- łem te związane z sukcesami medycyny lub wybitnymi postaciami. Niestety, historia odnotowuje także, na szczęście nieliczne, przypadki lekarzy – kryminalistów i zbrodniarzy, którzy nie tylko łamali prawo, ale sprzeniewierzyli się posłannictwu zawodu. Kaplica – grobowiec rodziny Navarra na cmentarzu w Corleone, pocho- wany jest w niej Michele Navarra, a jego zdjęcie znajduje się przy ołtarzu we wnętrzu kaplicy.